Zapach lawendy kojarzy mi się przede wszystkim z dojrzałym latem, ale także, co ciekawe, z czystością i świeżością. Mówiąc „lawenda” myślimy tak naprawdę głównie o tej najbardziej popularnej lawendzie – tymczasem w naturze występuje jej aż 30 gatunków! Z punktu widzenia swoich niezwykłych właściwości tą najbardziej popularną odmianą jest lawenda wąskolistna. Jej popularność nie wynika jedynie z walorów zapachowych (chociaż niewątpliwie jest to jeden z najbardziej popularnych zapachów!), ale także z właściwości leczniczych. Zapraszam na jeden z moich najbardziej pachnących wpisów 🙂
Spis treści
Za lecznicze właściwości lawendy odpowiada głównie zawarty w kwiatach olejek eteryczny. W olejku znajdziemy takie związki chemiczne jak linalol, limonen, 1,8-cyneol, kamforę czy bornelol, i pochodne tych związków. Oprócz olejku eterycznego lawenda posiada w swoim składzie kwas rozmarynowy oraz jego pochodne, będące związkami zaliczanymi do kwasów fenolowych. Do tej niemałej gromadki doliczyć możemy także triterpeny (kwas ursolowy i oleanolowy), a także antocyjany, kumaryny, flawonoidy i fitosterole.
To teraz przejdziemy do konkretów: jakie właściwości lecznicze posiada lawenda? Wyciąg z kwiatów lawendy ma łagodne działanie uspokajające. Lawendę stosuje się także w dolegliwościach jelitowych o podłożu nerwicowym, w stanach niepokoju, trudnościach w zasypianiu czy zaburzeniach snu.
Wyciąg z lawendy działa także przeciwskurczowo na mięśnie gładkie układu pokarmowego, powodując przywrócenie prawidłowej perystaltyki jelit oraz dróg żółciowych, przeciwdziałając wzdęciom czy nieznacznie wzmagając wydzielanie soków trawiennych. Surowiec znajduje zastosowanie także w zaburzeniach trawienia i przy zmniejszonym łaknieniu.
Zewnętrznie – lawendowy napar, wyciąg oraz olejek eteryczny – można wykorzystać pomocniczo w leczeniu miejscowych zranień skóry czy niezbyt rozległych oparzeń (np. słonecznych) czy w przypadku podrażnień skóry.
Lawenda jest także bardzo przydatna w leczeniu kataru, ponieważ dzięki związkom zawartym w olejku eterycznym zmniejsza przekrwienie błony śluzowej nosa. Sprawdzi się także jako dodatek do kąpieli leczniczych w przypadku czynnościowych zaburzeń krążenia.
W aptekach czy sklepach zielarskich lawendę możesz spotkać jako składnik mieszanek ziołowych o działaniu wzmacniającym pracę serca, a także zwalniającym jego tempo pracy. Wyciąg z lawendy wchodzi także w skład kropli o działaniu uspokajającym, czy płynów do stosowania zewnętrznego jako preparaty o działaniu przeciwreumatycznym czy antyseptycznym.
Na koniec tego akapitu wspomnę jeszcze, że lawenda jest rośliną miododajną, a jej miód ma charakterystyczny i niepowtarzalny aromat i smak 🙂
Więcej w temacie miodu?
Lawendę możesz także także spotkać w składzie produktów odstraszających owady (głównie komary). Jednym ze sposobów na wykorzystanie tej właściwości olejku eterycznego lawendy jest zrobienie Komarkillera – sprawdź tutaj (klik!). Świetnie do tego celu nadają się także płócienne woreczki wypełnione suszonymi kwiatami lawendy. A jeśli już o tym mowa to nie mogę nie wspomnieć, że takie właśnie woreczki można z powodzeniem wykorzystać nie tylko jako naturalny odstraszacz na mole, ale również naturalny odświeżacz do szafy, nadający ubraniom delikatny, lawendowy zapach.
A woreczki na lawendę jako moje CUDO Lawendowe znajdziesz tutaj (klik!).
Wszystko, co podamy w nadmiernej ilości może nam zaszkodzić. Nie inaczej jest z olejkiem lawendowym, który to podany w za dużej dawce doustnie, może wywołać stany zapalne błony śluzowej żołądka oraz jelit. Warto o tym pamiętać przede wszystkim jeśli chorujesz na różnego rodzaju schorzenia przewodu pokarmowego. Olejek zawarty w surowcu lawendy może także działać drażniąco na nerki czy pęcherzyki płucne. Stosowania lawendy powinny także unikać kobiety w ciąży.
Stosując lawendę zewnętrznie na skórę, może dojść również do zaczerwienienia i miejscowego podrażnienia skóry. Trzeba o tym pamiętać w szczególności w sytuacji, gdy stosuje się olejek eteryczny w postaci nierozcieńczonej.
***
gatunek: lawenda wąskolistna (łac. Lavandula angustifolia)
rodzina: jasnotowate (łac. Lamiaceae)
Lawenda jest jest półkrzewem osiągającym 50-90 cm wysokości. Pędy lawendy są wzniesione, u dołu zdrewniałe, a u góry zielone, pokryte srebrzystymi włoskami (kutnerem) – tak samo jak wąskolancetowate liście. Lawenda kwitnie w lipcu i sierpniu. Jej pojedyncze, drobne kwiaty, w kolorze fioletowo-niebieskim lub szarobrunatnym, zebrane są w kwiatostany na szczycie nieulistnionych pędów. Zapach kwiatów jest bardzo charakterystyczny i bardzo aromatyczny, a smak korzenny i lekko gorzkawy.
Surowiec farmaceutyczny stanowią kwiaty lawendy (Lavandulae flos), które nie są jeszcze całkowicie rozwinięte. Suszy się je w cieniu, w przewiewie lub w suszarni, w temperaturze, która nie przekracza 35 °C. Z gotowego surowca można przygotować napar, wyciąg czy już w bardziej specjalistyczny sposób pozyskać olejek eteryczny.
Roślina pochodząca z basenu Morza Śródziemnego roślina, głównie z Francji (oczywiście Prowansja!), Hiszpanii, Andory oraz Włochy, obecnie uprawiana jest w wielu krajach świata, w tym także w Polsce. Co ciekawe, w skali całej Polski 50% ziół ze stanu naturalnego pochodzi z Podlasia. Popularne stało się także sadzenie lawendy jako rośliny ozdobnej np. w parkach czy ogrodach. Nic też dziwnego, że plantacje tej niesamowitej rośliny wykorzystuje się do przeprowadzenia sesji fotograficznych czy kręcenia filmów o przeróżnej tematyce – kwitnące pola lawendy wyglądają po prostu bosko!
Zdrowotności!
Pan Tabletka
Marcin
P.S. O innej roślinie, która również posiada działanie uspokajające pisałem tutaj (klik!), natomiast o innej roślince do zadań specjalnych w przypadku dolegliwości skórnych przeczytasz tutaj (klik!).
1.Matławska I.: Farmakognozja. Podręcznik dla studentów Farmacji. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Wyd. 3., 2008.
2. https://panacea.pl/lawenda-nie-tylko-pachnidlo/ (15.08.2023)
3. https://www.cdr.gov.pl/images/Brwinow/wydawnictwa/2022/Uprawa_przetworstwo_lawendy.pdf (15.08.2023)
4. https://www.kalendarzrolnikow.pl/3399/lawenda-niezle-ziolko-poznaj-jej-wlasciwosci-i-zastosowanie (15.08.2023)
5. https://www.portalpszczelarski.pl/artykul/712/lawenda_waskolistna__roslina_miododajna.html (15.08.2023)