Mniszek lekarski to jedna z najbardziej popularnych roślinek w Polsce. Jakie są jego właściwości i działanie? Odpowiemy sobie dzisiaj na pytania: czy syrop z mniszka lekarskiego i miód z mniszka lekarskiego to ta sama rzecz? Mniszek lekarski a mlecz – jaka jest różnica? Czy mniszek lekarski w ciąży jest bezpieczny? We wpisie także przepis na pyszną herbatę z mniszka 🙂
Spis treści
Mniszek lekarski to surowiec goryczowy, co to oznacza? Zawiera on w swoim składzie głównie związki o gorzkim smaku, takie jak laktony seskwiterpenowe, triterpeny – amarynę, taraksasterol i kwasy fenolowe. Oprócz goryczy korzeń i ziele mniszka są bogate w inulinę, fitosterole, sole potasu, politerpeny i żywice z soku mlecznego.
Jak można się domyślić, albo przeczytać w innych moich wpisach, rośliny ze związkami gorzkimi mają działanie:
To takie trzy główne właściwości mniszka lekarskiego. Dodatkowo mniszek wykazuje działanie stymulujące wzrost bakterii jelitowych, hipoglikemizujące, przeciwutleniające.
Działanie mniszka lekarskiego polega przede wszystkim na łagodzeniu dolegliwości związanych z:
W internecie aż roi się od artykułów pełnych clickbaitowych tytułów, opiewających cudowne właściwości przeciwnowotworowe korzenia mniszka lekarskiego – „Mniszek lekarski na raka!” – wszyscy wołają. W wielu artykułach naukowych te właściwości faktycznie zostały potwierdzone i mniszek może mieć takie działanie, ale…
…no właśnie, jest to ale. Wszystkie te badania zostały przeprowadzone na liniach komórkowych czy na myszach, czyli nie na ludzkim organizmie.
Autorzy tych artykułów naukowych są zgodni, że potwierdzenie właściwości przeciwnowotworowych wymaga dalszych badań. Jeszcze długa droga przed mniszkiem by można było mówić o działaniu przeciwnowotworowym.
Nowotwory to bardzo poważna sprawa, w takim przypadku zawsze skorzystaj z opieki specjalistów, nie lecz się na własną rękę korzystając z niesprawdzonych źródeł.
Tu sprawa ma się podobnie jak z nowotworami, są jakieś badania potwierdzające skuteczność w schorzeniach wątroby, ale oczywiscie nie na ludziach. W łagodnych schorzeniach, typu zaburzenia wydzielania żółci – tak, ale już przy poważniejszych zalecam konsultację z lekarzem.
Pozostając w temacie trawienia – cykoria podróżnik (klik!) to roślina, która także świetnie wpływa na trawienie. A tutaj (klik!) o samej niestrawności.
Zarówno z ziela, jak i korzenia możesz samodzielnie przygotować herbatę – odwar. Wystarczy wziąć 2 łyżki surowca, zalać je około 2 szklankami wody, doprowadzić do wrzenia i gotować przez 5 min. Następnie schłodzić, przecedzić i gotowe – można pić.
To mój ulubiony sposób na podawanie mniszka lekarskiego – a właściwie jego kwiatów. Mój tradycyjny przepis zapożyczyłem od Mamy, często taki syrop gościł u nas w domu w okresie przeziębień. Syrop z mniszka lekarskiego, czy bardziej miodek, super sprawdzi się w nieżytach górnych dróg oddechowych, kaszlu czy bólu gardła. Po dokładny przepis na syrop z kwiatów z mniszka i więcej informacji na ten temat odsyłam Cię do mojego wpisu (klik!) i Zdrownika ;).
Jeśli nie zauważyliście, to powyżej też odpowiedź na pytanie: czy syrop z mniszka lekarskiego i miód z mniszka lekarskiego to to samo? Owszem – po prostu używa się różnych nazw 😉
Mniszek lekarski ma szerokie zastosowanie jako roślina jadalna. Liście to prawdziwa bomba witaminowa, można wykorzystać je do robienia sałatek, jako dodatek do zup czy sosów, w smaku są lekko gorzkawe. W zasadzie wszystkie części rośliny można spożywać zarówno na surowo, jak i po ugotowaniu.
Z korzeni mniszka, podobnie jak z cykorii, po wyprażeniu wyrabia się tak zwaną kawę zbożową.
Z kwiatów mniszka po dodaniu cytryny i cukru uzyskuje się wino kwiatowe o ziołowo-miodowym bukiecie.
Mniszek lekarski jest względnie bezpiecznym ziołem. Jednakże szczególną uwagę powinny zachować osoby:
Stosowanie wyciągów czy preparatów z mniszka nie jest wskazane u dzieci do 12. roku życia. Dodatkowo nie zostało dostatecznie zbadane, czy mniszek lekarski w ciąży i u kobiet i karmiących jest całkowicie bezpieczny, należy więc podchodzić do niego ostrożnie.
Domowe syropy z mniszka mogą być podawane dzieciom już od 6. roku życia.
***
gatunek: Mniszek lekarski (łac. Taraxacum officinale)
rodzina: Astrowate (łac. Asteraceae)
Mniszek lekarski inaczej pospolity, czy też jak to u mnie w domu się mawiało maj, to roślina znana na pewno wszystkim. Wiosną jest to wręcz plaga pastwisk, łąk i przydroży. Pojawia się wczesną wiosną, na początku tworząc przyziemną gęstą rozetę. Liście mniszka w zależności od pory różnią się stopniem piłkowania – te wiosenne są bardziej powcinane, letnie mniej. Kwiat mniszka, czyli ta soczyście żółta główka, to tak zwany kwiatostan, który składa się z kilkudziesięciu drobnych kwiatów. Zakwitają już w kwietniu, a we wrześniu tworzą owoce – charakterystyczne dmuchawce. Jedną z cech rozpoznawczych jest też wypływający po przecięciu rośliny biały sok mleczny, to właśnie on tak brudzi ręce i ubrania.
Mniszek lekarski może być mylony z mleczem polnym, który wygląda podobnie. Różnią się one jednak wysokością – mniszek lekarski jest dużo mniejszy i rośnie zaraz przy ziemi, natomiast mlecze są względnie wysokie i wytwarzają jedną długą łodygę, która się rozgałęzia.
Mniszek lekarski to kolejna z roślin, które rosną gdzie popadnie. Kamienista dróżka, przydroże, często uczęszczana ścieżka – najlepsze miejsca do życia 🙂 Na wiosnę porasta łąki, pola pastwiska – można się natknąć na niego dosłownie wszędzie.
W celach leczniczych jako surowce wykorzystuje się głównie korzeń – Taraxaci radix, i ziele wraz z korzeniem – Radix Taraxaci cum herbae.
Korzeń mniszka lekarskiego zbierany jest z upraw lub stanowisk naturalnych wiosną przed kwitnieniem, natomiast ziele w okresie kwitnienia, czyli od kwietnia do sierpnia.
Jeśli samodzielnie chcielibyśmy zebrać taki surowiec, wybierzmy się na jakąś odludną łąkę, oddaloną od dróg. Mniszek ma wybitną zdolność do gromadzenia ołowiu i innych pierwiastków, niekoniecznie dobrych dla naszego zdrowia. Cecha ta sprawia, że świetnie sprawdza się jako tak zwany bioindykator. Analizując skład korzenia i liści naukowcy są w stanie określić stopień zanieczyszczenia środowiska przez człowieka. Dlatego na zbiór wybierz dobrej jakości surowiec. Susz w suchym i przewiewnym miejscu.
Mniszek lekarski należy do rodziny Asteraceae, której rośliny mogą wywoływać uczulenia częściej niż inne. Dlatego jeśli nie wiesz, czy nie jesteś uczulony, i zbierasz te rośliny po raz pierwszy, to bądź ostrożny.
Przed zbiorem polecam zaopatrzyć się w rękawiczki, aby nie ubrudzić sobie rąk sokiem mlecznym.
Zdrowotności!
Pan Tabletka
1.https://plantarchives.org/19-2/3933-3936%20(5713).pdf (dostęp dnia 27.04.2022)
2. https://bnrc.springeropen.com/articles/10.1186/s42269-021-00567-1(dostep 27.04.2022)
3. https://article.imrpress.com/journal/EJGO/40/1/10.12892/ejgo4460.2019/0392-2936-40-1-106.pdf (dostęp 27.04.2022)
4. https://portlandpress.com/bioscirep/article/38/6/BSR20180334/98259/Effect-of-Taraxacum-officinale-extract-on-PI3K-Akt (dostęp 27.04.2022)
5. Kohlmünzer, S., Farmakognozja. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 321-322
6. Anioł-Kwiatkowska, J., 1993. Rośliny lecznicze Atlas. Warszawa: Arkady, s. 180-181