Skrzyp polny kojarzy nam się przede wszystkim jako zioło wspierające kobiecą (i nie tylko) urodę.
Jakie właściwości ma skrzyp polny? Na co działa? Czy faktycznie skrzyp polny wspiera wzrost włosów i paznokci? Czy skrzyp przyśpiesza gojenie ran i działa moczopędnie? Jak stosować skrzyp polny, by uzyskać z niego to, co najlepsze? Kiedy na niego uważać i jakie może mieć skutki uboczne?
Spis treści
Ziele skrzypu polnego słynie przede wszystkim z dużej zawartości krzemionki i rozpuszczalnych w wodzie krzemianów (od 5% do 8%). Jest także bogate we flawonoidy (kwercetynę, kemferol, ekwizetrynę, apigeninę), saponiny, białka, kwasy organiczne (krzemowy, jabłkowy) oraz minerały – m. in. potas, fosfor, żelazo i mangan. Znajdują się w nim również śladowe ilości alkaloidów (nikotyna, palustryna) oraz enzym tiaminaza (inaczej antywitamina B1), rozkładający witaminę B1.
W tradycyjnym stosowaniu ziele skrzypu polnego posiada następujące właściwości:
W badaniach klinicznych został potwierdzony korzystny efekt wyciągów ze skrzypu polnego w leczeniu trudno gojących się ran oraz zniszczonych paznokci. Preparaty były podawane zewnętrznie. Sprawdzano również działanie moczopędne skrzypu polnego i uzyskano pozytywne wyniki – dodatkowo nie stwierdzono zmian w elektrolitach, czynności wątroby czy nerek. Trwają badania nad wykorzystaniem wyciągów ze skrzypu w leczeniu osteoporozy oraz cukrzycy typu 2.
Na moim blogu zgromadziłem już niemały zapas wpisów o urodzie i jak ją naturalnie wspomagać. Zerknij koniecznie tutaj:
Ziele skrzypu posiada wiele składników aktywnych łatwo rozpuszczalnych w wodzie, dlatego najchętniej stosowane jest w postaci odwaru. Zwykle używa się 2-4 g suchego ziela, zalewa szklanką wody i łagodnie gotuje pod przykryciem na ok. 5-15 min.
Maksymalna dawka dobowa to 6 g.
Taki napój można stosować 1-2 razy dziennie w celu wzmocnienia włosów, skóry i paznokci. Sprawdzi się także we wspomaganiu leczenia chorób skórnych takich jak trądzik, egzema czy łuszczyca; stanach skurczowych przewodu pokarmowego czy dróg moczowych (np. kolki).
W medycynie tradycyjnej odwar ze skrzypu polnego był używany w celu wzmocnienia drobnych naczyń krwionośnych, pomagał na przykład w razie powtarzających się krwawień z nosa. Świeży sok ze skrzypu stosowano, by zatamować krwawienia z przewodu pokarmowego (np. z powodu pękających wrzodów żołądka i dwunastnicy lub hemoroidów) oraz dróg moczowych lub w celu zmniejszenia obfitości krwawień miesiączkowych. Działanie moczopędne skrzypu polnego wykorzystywano pomocniczo w leczeniu obrzęków, stanów zapalnych dróg moczowych czy nietrzymaniu moczu.
Zewnętrznie odwar z ziela skrzypu możesz stosować:
Skrzyp polny przeciwwskazany jest dla osób z zaawansowanymi chorobami nerek, wątroby i serca oraz w dnie moczanowej. Ostrożność podczas stosowania skrzypu polnego powinny zachować osoby stosujące lit, leki moczopędne oraz chorujące na cukrzycę typu 2.
Jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią unikaj stosowania skrzypu polnego bez konsultacji z lekarzem ze względu na małą liczbę danych potwierdzających jego bezpieczeństwo w tym szczególnym dla kobiet czasie.
Z tego samego powodu, co u kobiet w ciąży i karmiących piersią, nie powinno się go podawać dzieciom poniżej 12. roku życia.
Nigdy nie spożywaj skrzypu polnego na surowo! W takiej postaci zawiera trujące alkaloidy – nikotynę oraz palustrynę. Opisano przypadki zatrucia u dzieci, które bawiąc się używały łodyg skrzypu jako dmuchawek lub piszczałek. Szczególnie trujący jest skrzyp bagienny (Equisetum palustre), który można łatwo pomylić z innymi gatunkami.
Podczas dłuższego (ponad 2 tygodnie) stosowania naparów czy soku ze skrzypu polnego należy przyjmować dodatkowe dawki witaminy B1. Jest to spowodowane obecnością enzymu tiaminazy, który rozkłada witaminę B1. Choć jego stężenie w roślinie jest niewielkie, a dodatkowo niszczy go wysoka temperatura, to na wszelki wypadek zaleca się suplementację, szczególnie osobom z niedoborami witamin, niedożywieniem, nadużywających alkoholu czy cukrzycą. Należy także pamiętać o przyjmowaniu zwiększonej ilości płynów.
Niestety, większość suplementów diety ze skrzypem polnym nie zawiera informacji, czy dany preparat jest wolny od tiaminazy oraz nikotyny. Tylko na niektórych preparatach producenci wskazują, że w razie przedawkowania należy rozważyć przyjmowanie witaminy B1.
***
gatunek: Skrzyp polny (łac. Equisetum arvense)
rodzina: Skrzypowate (łac. Equisetaceae)
Skrzyp polny jest pospolitym chwastem spotykanym na terenie całej Polski. Szczególnie lubi siedliska zacienione i lekko wilgotne np. na polach uprawnych, obrzeżach lasów, nieużytkach, rowach, w ogrodach, przy drogach i torach kolejowych. Rzadziej występuje na łąkach.
W Polsce, jak dotąd, oznaczono 15 różnych gatunków skrzypu, które na pierwszy rzut oka prawie się nie różnią. Jeśli jednak chcesz samodzielnie zebrać i wysuszyć jego pędy to ważne jest, byś umiał/a prawidłowo rozpoznać tę roślinę.
Na przełomie marca i kwietnia wyrastają brunatne pędy zarodnionośne skrzypu, które służą do rozmnażania rośliny – nie posiadają one właściwości leczniczych. Na ich szczycie znajduje się kłos zarodnionośny z drobnymi kuleczkami – zarodnikami. Najłatwiej wygląd tych kłosów porównać do białych szparagów. Po ich obumarciu, latem na ich miejscu pojawiają się żywozielone pędy płone z licznymi węzłami, a z każdego z nich wyrasta 4-5 odgałęzień.
Zielone pędy skrzypu polnego osiągają do 40 cm wysokości, a przy łamaniu ich łodygi charakterystycznie chrzęszczą.
Skrzyp polny możesz zbierać przez całe lato – a najlepiej w sierpniu, ponieważ wtedy mają największe stężenie krzemionki. Najlepiej na zbiór wybrać się w słoneczny dzień około południa lub później, gdy wyschnie już poranna rosa.
Pamiętaj jednak, że jeśli chcesz samodzielnie zbierać i suszyć skrzyp polny – musisz potrafić go samodzielnie rozpoznać! i wysuszyć jego pędy. A przede wszystkim, odróżnić skrzyp polny od skrzypu błotnego (Equisetum palustre) i skrzypu bagiennego (Equisetum fluviatile), które zawierają toksyczne związki i mogą spowodować zatrucie. O ile skrzyp bagienny rośnie na silnie podmokłych terenach, to błotny jest spotykany na podobnych stanowiskach, co leczniczy skrzyp polny.
Niestety, nie jest to łatwa sprawa – niejeden botanik by poległ. Jeśli czujesz, że prawidłowe rozpoznanie skrzypu polnego sprawia Ci trudność, pamiętaj, że możesz zakupić dobrej jakości ziele skrzypu (zarejestrowane jako lek) w aptekach.
W temacie urodowym polecam Ci także mój wpis z przepisem na peeling zero waste (klik!) – w dodatku zrobiony w domu 🙂
Serdeczności!
Pan Tabletka
1. https://www.drugs.com/npp/horsetail.html (dostęp dnia: 10.04.2022)
2. https://www.izielnik.pl/blog/skrzyp-polny-wlasciwosci-zastosowanie-parzenie-i-przeciwwskazania (dostęp dnia: 10.04.2022)
3. https://www.rxlist.com/horsetail/supplements.htm (dostęp dnia: 10.04.2022)
4. https://e-lactancia.org/breastfeeding/field-horsetail/synonym/ (dostęp dnia: 10.04.2022)
5. https://www.polfawarszawa.pl/products/chpl/smpc-urosan-fix-2019-10pl.pdf (dostęp dnia: 10.04.2022)
6. Ożarowski A., Jaroniewski W. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie IWZZW 1987.
7. B-E. van Wyk, M. Wink Rośliny lecznicze świata. Ilustrowany przewodnik. Wyd. I, MedPharm Polska.