Wiesiołek dwuletni bardzo dobrze mi się kojarzy, nie tylko ze względu na przyjemną nazwę. Olej z nasion wiesiołka to jeden z moich ulubionych olejów w codziennej diecie, stanowi bardzo fajny dodatek praktycznie do wszystkich potraw i ma bardzo przyjemny, lekko orzechowy aromat. Podaję go mojej rodzinie razem z innymi wartościowymi olejami. A za co tak go lubię? Dowiesz się z tego wpisu!
Spis treści
Nasiona z wiesiołka są bogate w olej, w skład którego wchodzi aż 80% niezbędnych, nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-6 (NNKT), w tym kwas linolowy, oraz rzadko spotykany w roślinach kwas gamma-linolenowy. Ponadto same nasiona oprócz tego, że zawierają do 25% oleju tłustego, są bogate w białko, błonnik, fitosterole i witaminę E.
Za główne działanie oleju z nasion wiesiołka odpowiada kwas gamma-linolenowy, który bierze udział w procesie tworzenia prostaglandyn – substancji regulujących bardzo wiele procesów, zachodzących w naszym organizmie.
Ogólne działanie oleju z nasion wiesiołka polega na:
Olej z nasion wiesiołka ma bardzo szerokie zastosowanie, warto go tak po prostu włączyć do swojej diety – ja tak właśnie robię. Można go stosować jako dodatek do zbilansowanej zdrowej diety lub wspomagająco w leczeniu niektórych schorzeń.
Olej z wiesiołka, stosowany regularnie, pozytywnie wpływa na wygląd skóry i włosów. Poprawia nawilżenie i ukrwienie skóry i błon śluzowych. Świetnie sprawdzi się w codziennej suplementacji, ale również do stosowania na skórę w formie rozcieńczonej. Można go stosować przy:
Dodatkowo olej z wiesiołka stosowany miejscowo redukuje przebarwienia skórne, zmniejsza widoczność zmarszczek i działa antyoksydacyjnie. Poprawia elastyczność i miękkość skóry. Wykazano również, że regularna suplementacja oleju z nasion wiesiołka poprawia nawilżenie błon śluzowych, przynosi ulgę w zespole suchego oka czy zespole Sjögrena.
Ze względu na obecność NNKT, olejowi z nasion wiesiołka przypisuje się działanie obniżające poziom cholesterolu we krwi i działanie przeciwmiażdżycowe. Może być on stosowany wspomagająco w chorobach układu krwionośnego, takich jak hiperlipidemia, miażdżyca, choroby serca, cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. Olej z nasion wiesiołka ma również właściwości antykoagulacyjne, dlatego należy go stosować ostrożnie u osób zażywających leki przeciwzakrzepowe.
To właśnie jedno z ważniejszych zastosowań oleju z wiesiołka – dzięki zawartości składników aktywnych w oleju badania wykazały jego skuteczność w łagodzeniu dolegliwości związanych z zespołem napięcia przedmiesiączkowego, uderzeń gorąca, cukrzycy ciążowej czy bólu piersi. Olej z wiesiołka może być również stosowany w:
Dodatkowo, tradycyjnie stosowany, podobno “zmiękcza” ściany szyjki macicy i przyspiesza poród.
O stosowaniu oleju na kobiece dolegliwości poczyniłem osobny wpis (klik!), właśnie w nim na ten temat przeczytasz nieco więcej.
Ze względu na właściwości przeciwzapalne olej z wiesiołka może być suplementowany w reumatoidalnym zapaleniu stawów, obniżonej odporności czy neuropatiach cukrzycowych, nie ma jednak wystarczających doniesień naukowych na temat jego skuteczności w tych schorzeniach.
Jak już wspomniałem, można również stosować zmielone nasiona wiesiołka jako dodatek do kanapek, jogurtów czy innych potraw. Stanowią cenne źródło NNKT, białek i witamin – dokładnie tak jak olej.
Po ugotowaniu można zajadać młode pędy, liście czy korzenie wiesiołka z dodatkiem octu i oliwy – podobno są bardzo smaczne. Kwiaty czy młode listki natomiast można użyć jako składniki do sałatek. Nasiona mogą posłużyć jako dodatek do pieczenia bułek czy domowych chlebów – coś jak nasiona lnu ;).
No i oczywiście olej – można go dodawać do każdej potrawy. Naprawdę polecam 🙂
Jest to do zrobienia, jednak wymaga obecności odpowiedniego sprzętu – mianowicie specjalnej prasy do tłoczenia na zimno. Koszt takiej prasy waha się od 2 tys. i wyżej. Taki domowy tłoczony olej może być lekko mętny i należy go dość szybko spożyć.
Można też pokusić się o zakup oleju kapsułkowanego w aptekach w postaci suplementu diety, ale ja jestem bardziej za tym butelkowanym, świeżym. Jest smaczniejszy, no i bardziej się to opłaca cenowo.
Olej z wiesiołka możesz śmiało stosować jako dodatek do dań, z tym, że musimy pamiętać o tym, że na oleju wiesiołkowym nie smażymy, ponieważ zawiera duże ilości NNKT. Możesz dodawać go do sałatek, kanapek, obiadów, zup – generalnie do wszystkiego, co nam się zamarzy do zjedzenia.
Tu mamy pewne rozbieżności, ponieważ EMA nie rekomenduje stosowania oleju u dzieci poniżej 12 r.ż., kobiet w ciąży i karmiących, natomiast trzeba wziąć pod uwagę, że ich rekomendację opierają się na dawkach stosowanych leczniczo, tj. około 4-6 g oleju na dobę dla dorosłej osoby.
Pamiętajmy jednak, że jest to olej spożywczy i w rozsądnych ilościach możemy go wprowadzić do diety jako mały dodatek dla dzieci, kobiet karmiących, a nawet w ciąży w niewielkich ilościach. Takie decyzje najlepiej jednak konsultować z lekarzem.
Jako zdrowe uzupełnienie diety można go zastosować:
To są orientacyjne ilości, bo jako olej spożywczy ciężko tu mówić o konkretnej wartości.
Ze względu na właściwość antykoagulacyjne, należy uważać z suplementacją u osób stosujących leki przeciwzakrzepowe, a także przed zabiegami.
Ponadto, jak każdy inny produkt, może powodować alergie, biegunki, bóle brzucha czy nudności. Dlatego należy go wprowadzać do diety powoli i stopniowo.
***
gatunek: Wiesiołek dwuletni (łac. Oenothera biennis)
rodzina: wiesiołkowate (łac. Onagraceae)
Jak nazwa wskazuje, wiesiołek to roślina dwuletnia, która w pierwszym roku wytwarza rozetę długoogonowych liści, a dopiero w drugim roku pędy kwiatowe. Dorasta do 100 cm wysokości, tworząc pojedynczą, wyprostowaną łodygę, rozgałęzioną u góry. Liście mają kształt lancetowaty, z lekkim ząbkowaniem na brzegach i włoskami, które gęsto porastają łodygę. Wiesiołek wytwarza duże, jasnożółte kwiaty o przyjemnym zapachu, które otwierają się wieczorem i przekwitają po 24 godzinach. Kwitnie od kwietnia do sierpnia, potem wytwarza owoce, w których znajdują się nasiona.
Wiesiołek dwuletni to roślina rosnąca dziko na nasypach kolejowych, przydrożach, wszelkiego typu ugorach czy nieużytkach. Generalnie wszędzie tam, gdzie mamy gleby przepuszczalne i piaszczyste.
Wiesiołek to przede wszystkim roślina olejowa. Surowcem pozyskiwanym z wiesiołka dwuletniego do lecznictwa są jego nasiona. Zbiera się je z rośliny w drugim roku w okresie od września do października, a następnie wytwarza się z nich wartościowy olej.
Do celów kulinarnych możemy zbierać także świeże korzenie, liście czy też kwiaty.
Wiesiołka dwuletniego można samodzielnie uprawiać w ogródku. Jak już wspomniałem, lubi stanowiska o piaszczystej, przepuszczalnej glebie i dużym nasłonecznieniu. Nasiona do wysiewu możesz zakupić w sklepie lub zebrać ze stanowisk naturalnych. Możesz je wysiać do ogródka jesienią lub wczesną wiosną, ale pamiętaj, że kwiatami będziesz się cieszyć dopiero po dwóch latach od wysiania.
P.S. Polecam także Waszej uwadze wpisy o innym, bardzo wartościowym oleju, a mianowicie oleju z czarnuszki. A jak go podawać? Przed Wami wpis o Rubinowym Miodku (klik!) i dwóch sposobach, jak odczarować smak oleju z czarnuszki (klik!).