Mięta pieprzowa to chyba jedna z najpopularniejszych roślin leczniczych w Polsce. Pamiętam z dzieciństwa, że była nieodłącznym elementem kuchni mojej Babci – boli Cię brzuch – mięta, przejadłeś się – mięta, zatrucie pokarmowe – mięta, herbatka do obiadu – mięta. Babcia podawała miętę chyba na wszystko i do wszystkiego – taki cudowny środek 🙂 Czy słusznie?
Spis treści
Standardowo zacznijmy od związków aktywnych. Głównym i najważniejszym składnikiem odpowiedzialnym za właściwości lecznicze jest olejek eteryczny (Menthae piperitae oleum). W jego skład wchodzą: mentol, estry mentolu, jasmon i mentofuran. W sumie w skład olejku wchodzi około 30 związków, ale te wymienione są najważniejsze. Obok olejku w surowcu występują inne substancje o mniejszym znaczeniu terapeutycznym – garbniki, fenolokwasy i gorycze.
Z ciekawostek dodam, że ilość mentofuranu w miarę zbliżania się do okresu kwitnienia zwiększa się, co sprawia, że zapach mięty się odrobinę pogarsza. Z kolei jasmon występuje w młodych liściach i odpowiada za ten świeży przyjemny zapach.
Obecność olejku eterycznego warunkuje działanie:
Dodatkowo stosowana zewnętrznie w postaci pudrów, płynów czy maści ma działanie:
| Takie działanie mięta zawdzięcza obecności mentolu, który poraża zakończenia nerwów czuciowych odpowiadających za odczucie bólu i zimna w skórze i błonach śluzowych. |
Mięta pieprzowa ma mnóstwo zastosowań popartych badaniami klinicznymi oraz wynikających z tradycyjnego zastosowania – jest stosowana od wieków w przeróżnych wskazaniach.
Napary z mięty są stosowane głównie w leczeniu dolegliwości związanych z niestrawnością, takich jak:
Po napary z mięty możesz również sięgnąć w przypadku symptomów związanych z zespołem jelita drażliwego IBS oraz stanach skurczowych przełyku. W tych przypadkach świetnie sprawdzą się wszelkiego rodzaju herbatki z mięty czy krople a nawet tabletki z miętą w składzie.
O niestrawności i ziołach pomagających nam w tej nierównej walce przeczytasz więcej tutaj (klik!) 🙂
Olejek z mięty pieprzowej wchodzi w skład wielu preparatów chłodzących i przeciwbólowych stosowanych na skórę i błony śluzowe. Preparaty te są stosowane w schorzeniach takich jak:
Łagodzą stan zapalny i niwelują uczucie bólu.
Olejek z mięty pieprzowej świetnie sprawdza się jako środek wspomagający w zakażeniach układu oddechowego takich jak katar, zatkane zatoki czy kaszel, ze względu na działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i rozkurczowe. Inhalacje parowe olejkiem zmniejszają uczucie zatkanego nosa i poprawiają ogólny komfort oddychania. Dla wzmocnienia działania możesz dorzucić olejek z eukaliptusa czy sosnowy.
Takie inhalacje możesz też stosować w stanach pobudzenia nerwowego, lekkim napięciu czy bólach głowy.
| Pamiętaj że inhalacje olejkami eterycznymi robimy tylko parowe! Nie stosuj olejków eterycznych w inhalatorach! |
Mięta to też składnik mieszanki-gotowca na Złote Mleko – sprawdź tutaj! Złote Mleko poleca się przede wszystkim na wygrzanie i wzmocnienie 🙂
Dla dzieci od 12 r.ż. (od 4 r.ż. po konsultacji lekarskiej) 3 razy dziennie ⅓ szklanki naparu. Dla dorosłych 3 razy dziennie 1 szklanka naparu.
Dla dorosłych i dzieci powyżej 12 roku życia. Można pić 2-3 razy dziennie.
Samodzielnie w domu możesz przygotować napar z mięty:
Przygotuj:
Limonkę dokładnie umyj, pokrój na plasterki i utrzyj razem z miętą i miodem. Całość zalej wodą gazowaną, dodaj lodu, ozdób plasterkiem limonki i liśćmi mięty.
W aptece znajdziesz cały ogrom preparatów zawierających zarówno suszone liście mięty pieprzowej jak i wyciągi z ziela, czy sam mentol. Będą to preparaty w postaci popularnych herbatek, tabletek czy kropli na trawienie, a także żele czy maść o działaniu przeciwbólowym z dodatkiem mentolu w składzie czy chłodzącym. Do kupienia jest również olejek do inhalacji parowych. Dostępne są też kapsułki z olejkiem z mięty pieprzowej. Z miętą możemy się również spotkać w pastach do zębów czy płynach do płukania jamy ustnej. Jak widzicie można ją spotkać w bardzo wielu preparatach.
A z ciekawostek dodam, że olejek z mięty pieprzowej czy mentol jest nadal częstym składnikiem maści czy płukanek do jamy ustnej robionych w aptekach – tak zwanych leków recepturowych.
Mimo, że to bardzo popularny surowiec leczniczy nie do końca może być stosowany bez ograniczeń – pokusiłbym się nawet o stwierdzenie, że w porównaniu do innych ziół ma sporo przeciwwskazań.
Napary z mięty są uważane za bezpieczne dla dzieci od 12. roku życia, natomiast po konsultacji ze specjalistą można je stosować już u dzieci od 4 r.ż.
Co do olejku eterycznego jest niewskazany dla dzieci poniżej 6. roku życia ze względu na ryzyko wystąpienia skurczu oskrzeli, bezdechu i podrażnień błon śluzowych czy skóry.
Według Europejskiej Agencji Leków (EMA) nie powinno się stosować preparatów z mięty pieprzowej w tej grupie, ze względu na brak odpowiednich badań. Nie jest ona jednak bezwzględnie przeciwwskazana. Można je stosować po konsultacji lekarskiej.
Nie powinno się też stosować naparów i preparatów z mięty pieprzowej u osób z refluksem, kamicą żółciową, niedrożnością dróg żółciowych czy zapaleniem woreczka żółciowego ponieważ stosowanie może nasilać objawy choroby.
Często pojawia się pytanie: „Czy mięta jest dobra na zgagę?” Jak widać, nie tylko nie jest dobra, ale wręcz przeciwwskazana!
Dodatkowo należy z rozwagą podejść do kropli miętowych czy żołądkowych, które w swoim składzie zawierają spore ilości etanolu.
***
Przed Wami część botaniczna:
gatunek: Mięta pieprzowa (łac. Mentha piperita)
rodzina: Jasnotowate (łac. Lamiaceae)
Mięta pieprzowa to roślina krzewiasta, dorasta do 90 cm wysokości, tuż przy gruncie wytwarza kłącza, poprzez które się rozrasta i rozmnaża. Jej łodyga jest kwadratowa (to cecha charakterystyczna dla rodziny jasnotowatych), o lekko brunatnym lub bordowym zabarwieniu. Na łodydze osadzone są owalne liście, mocno piłkowane na brzegach. Pod blaszką liściową znajdują się włoski wydzielnicze – małe zbiorniczki na olejek eteryczny. Mięta zakwita od lipca do sierpnia na różowo – niestety jej kwiaty nie są zbyt okazałe. Najważniejszą cechą charakterystyczną mięty pieprzowej jest oczywiście zapach – miętowy, nie inaczej:).
Mięta pieprzowa to mieszaniec hodowlany powstały ze skrzyżowania trzech innych gatunków mięty. Jej uprawy prowadzone są na dużą skalę w USA oraz na terenach głównie zachodniej i środkowej Europy. Ten konkretny gatunek nie występuje naturalnie, zaś dziko rosnące mają mniejszą zawartość olejku eterycznego i nie nadają się do wykorzystania w celach leczniczych.
Jak najbardziej i nawet gorąco do tego zachęcam. Uprawa jest bardzo prosta. Mięta to tak zwany gatunek ekspansywny, rozrasta się dość szybko, jest wieloletnia. Trzeba tylko uważać, żeby nie zagłuszyła pozostałych roślin w naszym ogródku. Rozmnaża się łatwo, bo poprzez rozłogi, czyli te pędy płożące się przy ziemi. Lubi stanowiska jasne o żyznej glebie.
Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest liść mięty pieprzowej (Menthae piperitae folium). Liście i wierzchołki pędów zbieraj z upraw najlepiej przed okresem kwitnienia, czyli w kwietniu, ponieważ wtedy mają największą zawartość olejku eterycznego. Następnie susz w ciemnym, przewiewnym miejscu – najlepiej rozłóż liście na pergaminie. Możesz też zbierać całe ziele.
Oj, spory wpis nam z tej mięty wyszedł. Ale jak miałoby być inaczej, skoro to taka ważna roślina w naszej kulturze?
Zdrowotności!
P.S. A w temacie trawienia – może przyda Ci się analiza preparatów na trawienie (klik!) albo jeśli wolisz wersję audio, zapraszam do mojego podcastu – odcinek o trawieniu (klik!).
1. Kohlmünzer, S., Farmakognozja. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, ss.249-251.
2. Ożarowski, A., Jaroniewski, W. and Płuciennik, A., 1989. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa: Instytut Wydawniczy Zwiazków Zawodowycyh, s. 395-397.
3. European Union herbal monograph on Mentha x piperita L., aetheroleum https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/draft-european-union-herbal-monograph-mentha-x-piperita-l-aetheroleum-revision-1_en.pdf (dostep dnia 13.04.2022)
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego – Liść Mięty pieprzowej https://chpl.com.pl/data_files/2011-05-17_Charakterystyka_Produktu_Leczniczego.pdf (dostęp dnia 13.04.2022)