Gałka muszkatołowa i właściwości lecznicze? Czy to możliwe? Dzisiaj przedstawię Wam trochę ciekawych faktów. Do czego się jej używa i czym zastąpić gałkę muszkatołową? Lepsza gałka muszkatołowa cała czy zmielona? Dodatkowo dowiesz się, czy gałka muszkatołowa w ciąży jest bezpieczna? I ostatnie (chyba najciekawsze) pytanie: czy gałka muszkatołowa to narkotyk?
Spis treści
gatunek: Muszkatołowiec korzenny (łac. Myristica fragrans)
rodzina: Muszkatołowcowate (łac. Myristicaceae)
Muszkatołowca korzennego może nie wszyscy znają, ale gałkę muszkatołową już chyba tak – a przynajmniej mam taką nadzieję 😉 Muszkatołowiec korzenny to wiecznie zielone drzewo, dorastające do 10 m. Jego liście są grube, skórzaste, a kwiaty białe i delikatne, wyglądem przypominające nasze konwalie. Na nasionku muszkatołowca znajduje się czerwona osnówka, zwana kwiatem muszkatu (o nim opowiem niżej).
Teraz zabrzmi, jakbym to sobie wymyślił, ale to prawda – muszkatołowiec pochodzi z Wysp Korzennych, czyli Moluków (część Archipelagu Malajskiego). Obecnie roślina jest uprawiana w Azji, Afryce i Ameryce Środkowej.
Częścią rośliny, którą spożywamy, jest nasienie muszkatołowca (czyli gałka muszkatołowa). Jest to przede wszystkim bardzo silnie aromatyczna przyprawa, która znajduje zastosowanie w wielu potrawach kuchni azjatyckiej, ale nie tylko. Do czego konkretnie jest dodawana? Jest szeroko stosowana do aromatyzowania mięs, sosów, wędlin czy serów. Doskonale pasuje do ziemniaków i wszelkich ich wariacji – zapiekanek, puree czy smażonych ziemniaków. Wyobrażacie sobie natomiast sos beszamelowy bez gałki muszkatołowej? Ja nie!
Zapytacie pewnie: „Panie Tabletko, jak lepiej: gałka muszkatołowa cała czy zmielona?” A ja odpowiem jak zwykle i tutaj nie odkryję Ameryki: jeśli chcecie zachować maksimum aromatu przyprawy to najlepiej kupić całe gałki, a następnie je potrzeć bezpośrednio do potrawy. Resztę gałki należy przechowywać w szczelnie zamkniętym opakowaniu, w suchym i chłodnym miejscu.
W temacie innych przypraw – zapraszam do moich wpisów o pieprzu czarnym, imbirze, anyżu i kurkumie.
Wybór jest nieoczywisty i bardzo subiektywny, ale ja osobiście spróbowałbym mieszanki cynamonu, kardamonu i odrobiny anyżu, żeby uzyskać ten korzenno-orzeźwiający smak.
Wspominałem wcześniej o innej części muszkatołowca, czyli o kwiecie muszkatu. Otóż ta część rośliny także jest używana jako przyprawa – jej smak jest bardzo podobny do gałki muszkatołowej, ale nieco bardziej subtelny. Posiada bardzo podobne właściwości lecznicze do gałki muszkatołowej, a o nich więcej znajdziecie niżej.
Kwiat muszkatu to jeden ze składników mojej autorskiej mieszanki-gotowca na Złote Mleko – dostępne tutaj. Doskonałe na wygrzanie i walkę z przeziębieniem 😉
Gałka muszkatołowa nie jest surowcem wykorzystywaną typowo leczniczo, dużo lepiej go znamy z jego kulinarnych zastosowań. Można natomiast wykorzystać tłuszcz z nasion muszkatołowca, po uprzednim ich zmiażdżeniu (łac. Myristicae expressum). Otrzymuje się go przez wyciskanie ich na gorąco. W nasionach znajdziemy też olejek eteryczny (łac. Myristicae aetheroleum), którego głównymi składnikami są mirystycyna (dla nas najciekawsza), poza tym m.in. alfa-pinen, kamfen, limonen, linalol, geraniol i borneol.
Tłuszcz konsystencją przypomina łój, o barwie od żółtej do pomarańczowo-brunatnej. Jego zapach jest silny i specyficzny, ale przyjemny. Głównymi składnikami tłuszczu są gliceryd kwasu mirystynowego, palmitynowego, kwasu olejowego i linolowego oraz olejek eteryczny.
Tłuszcz z gałki muszkatołowej wykazuje właściwości rozgrzewające: stosowany jest przede wszystkim do wcierań w nerwobólach i stanach zapalnych oraz w reumatyzmie.
Pewnie spodziewaliście się czegoś więcej po muszkatołowcu, co? No to słuchajcie tego:
Jak wspominałem wcześniej, gałka muszkatołowa zawiera olejek eteryczny. Jego główny składnik, mirystycyna, wykazuje właściwości halucynogenne, więc nadmierne jej spożycie może wywołać dosyć ciekawe (lub nieciekawe) objawy. Ale spokojnie, dodanie szczypty przyprawy do potrawy nie zaszkodzi – aby wywołać objawy psychotyczne, trzeba zjeść co najmniej 5-30 gramów przyprawy. Nie wiem, czy jest to możliwe, pamiętajcie, że to bardzo aromatyczny surowiec 😉
Sam tytuł tego rozdziału brzmi nieco dziwnie, prawda? Ale spokojnie – gałka muszkatołowa w ilościach dodawanych standardowo do potraw nie wyrządzi żadnej krzywdy. Należy jednak uważać na jej znaczny (!) nadmiar – może wtedy podrażnić drogi pokarmowe, wywołać objawy psychotyczne, a nawet uszkodzić wątrobę.
Gałka muszkatołowa w ciąży, dla dzieci i mam karmiących piersią oczywiście nie zaszkodzi, jeśli będzie spożywana w rozsądnych ilościach – czyli typowo kulinarnych.
Zdrowotności!
Pan Tabletka
P.S. A w tematach mniej kulinarnych i bardziej zdrowotnych – zapraszam do słuchania mojego podcastu (klik!) – można w czasie gotowania 😉
P.S. 2 Jeśli szukasz dobrych jakościowo przypraw to polecam moje zestawy – na Turborosół (klik!) i na Biały Napar (klik!).
1. Farrimond, S. (2018). The Science of Spice, DK. s. 128-129.
2. Gawłowska, A., Halarewicz, A., Jabłoński, J., Bernades-Rusin, M. (2018).
Atlas przypraw. Warszawa: Wydawnictwo SBM, s. 62-63.
3. Markuza-Bienicka, M. (1981). Zioła i przyprawy mojej kuchni. Warszawa:
Wydawnictwo Wiatra, s. 12.
