Świetlik lekarski to mała, niepozorna roślina, powszechnie uważana za chwast polny. Ma ona jednak wiele właściwości leczniczych. Już od bardzo dawna była wykorzystywana w lecznictwie przez nasze babcie i prababcie, a one zazwyczaj wiedzą co dobre. Jak działa świetlik lekarski? Czy świetlik lekarski na oczy jest skuteczny?
Spis treści
Co sprawia, że świetlik jest uważany za roślinę leczniczą? Otóż świetlik lekarski jest bogaty w związki czynne z grupy glikozydów irydoidowych, głównie aukubinę, i katalpol, a także flawonoidy, fenolokwasy, depsydy i garbniki.
Ziele świetlika lekarskiego dzięki obecności tych związków wykazuje działanie:
Ziele świetlika lekarskiego od dawna było stosowane w medycynie ludowej w chorobach oczu i dziś również się go tak stosuje. Jest składnikiem wielu dostępnych kropli ocznych stosowanych w:
Ale oczy to nie wszystko! Za działanie przeciwzapalne odpowiada głównie obecna w zielu świetlika aukubina, która hamuje uwalnianie histaminy – substancji odpowiadającej za wytworzenie stanu zapalnego i reakcji alergicznych.
Do przemywania oczu podczas lekkich stanów zapalnych dobrze sprawdzają się domowe odwary z ziela świetlika łąkowego, które bez trudu możemy sporządzić w domu.
Z suszonego ziela świetlika lekarskiego można przyrządzić odwar.
Taki odwar można wykorzystać do przemywania brzegów powiek lub robić kompresy z nasączonego odwarem jałowego gaziku 3-4 razy dziennie.
Ważne! Pamiętajmy jednak, że oko to bardzo delikatny narząd i w przypadku zaburzeń wzroku warto skonsultować się z okulistą.
Jeśli jesteś fanem roślinnych receptur, spróbuj koniecznie tego przepisu na rumiankowo-szałwiowy napar z nutą mięty (klik!) – świetna domowa płukanka na gardło. A na orzeźwienie poleca się lemoniada ze świeżych kwiatów czarnego bzu (klik!).
Tutaj jak zwykle podeprę się autorytetem. Eksperci z EMA nie zalecają stosowania ziela świetlika lekarskiego u kobiet w ciąży i karmiących, ze względu na brak badań. Natomiast zawsze warto coś takiego skonsultować ze swoim lekarzem.
Tu sprawa ma się podobnie, nie ma badań więc nie zaleca się stosowania odwarów ze świetlika lekarskiego u dzieci poniżej 12 r.ż. Jednak w tym przypadku też warto omówić tę kwestię z pediatrą, bo akurat w łagodnych stanach zapalnych oczu świetlik może okazać się dobrą opcją.
Nie powinno się stosować świetlika również w przypadku poważniejszych schorzeń oczu.
Świetlik lekarski może powodować alergie skórne, więc najlepiej go sobie przetestować przed zastosowaniem na małym fragmencie skóry.
***
gatunek: Świetlik lekarski (łac. Euphrasia rostkoviana)
rodzina: trędownikowate (łac. Scrophulariaceae)
Świetlik lekarski, inaczej zwany łąkowym, to w zasadzie bardzo malutka roślina. Dorasta do 30 cm. wysokości, jest niewielką krzewinką. Liście ma jajowate, o ząbkowanym brzegu i gęsto pokryte włoskami wydzielniczymi. Kwiaty świetlika są charakterystyczne – wyglądem przypominają świeczki. Są złożone z dwóch części, dolnej i górnej, gdzie ta dolna jest większa. Kwiaty są białe z fioletowymi żyłkami i żółtą plamką na dolnej części. Kwitną od czerwca do października.
Świetlik lekarski jest zaliczany do tak zwanych półpasożytów roślinnych – pobiera on za pomocą ssawek wodę i składniki mineralne z korzeni innych roślin.
Świetlik lekarski to roślina powszechnie występująca na terenie prawie całej Polski. Upodobał sobie stanowiska wilgotne z lekko bagienną glebą, możesz go spotkać na pastwiskach, łąkach, rowach, obrzeżach lasów czy torfowiskach.
Z racji, że świetlik lekarski jest małą roślinką, jako surowiec wykorzystywane jest całe, suszone ziele świetlika (herba Euphrasie). Surowiec jest w zasadzie pozyskiwany głównie z dwóch gatunków świetlika – lekarskiego i wyprężonego. Oba są do siebie podobne i równocenne pod względem zawartości składników aktywnych.
Na zbiór świetlika najlepiej wybrać cieplejszy, słoneczny dzień, po opadnięciu rosy – zbieramy tylko suche ziele. Jak już wspomniałem, zrywamy całe ziele razem z kwiatami, ale bez dolnej nieulistnionej łodygi. Potem suszymy, jak zwykle w suchym, przewiewnym miejscu w temperaturze ok 30 stopni.
Świetlik lekarski nie jest okazałą rośliną, więc raczej jako ozdoba ogrodu czy balkonu nam nie posłuży, ale jak najbardziej możemy go uprawiać do celów leczniczych. Nasiona można bez trudu nabyć w internecie. Można je wysiać pod koniec zimy. Świetlik lubi miejsca nasłonecznione, o glebie wilgotnej i żyznej.
Zdrowotności!
Pan Tabletka
P.S. Widzieliście już tę prasę do suszenia roślin (klik!)? Świetna pomoc w tworzeniu swojego własnego zielnika 🙂
1.https://www.polfawarszawa.pl/products/chpl/smpc-swietlik-fix-2016-06pl.pdf (dostęp dnia 08.05.22)
2. https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment-report-euphrasia-officinalis-l-euphrasia-rostkoviana-hayne-herba_en.pdf (dostęp dnia 08.05.22)
3. Ożarowski, A., Jaroniewski, W. and Płuciennik, A., 1989. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa: Instytut Wydawniczy Zwiazkóv ZAwodowycyh, s. 369-370
4. Kohlmünzer, S., Farmakognozja. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 398-399.