Dziewanna to okazała roślina, która często hodowana jest w celach ozdobnych. A ozdoba to nie jest jej jedyna funkcja! W lecznictwie stosuje się ją głównie w schorzeniach górnych dróg oddechowych. Ha, i znajdzie się też coś dla włosomaniaczek – można ją wykorzystać do rozjaśniania włosów! Zapraszam do wpisu o dziewannie 🙂
Spis treści
Żółty kolor kwiatu dziewanny sugeruje obecność flawonoidów. I to właśnie one, wraz z irydoidami (aukubiną) odpowiadają za właściwości przeciwzapalne, przeciwwirusowe oraz przeciwbakteryjne.
Kwiat dziewanny wykazuje działanie zmiękczające i osłaniające – zawdzięcza to obecności związków śluzowych. Pomogą w stanach zapalnych jamy ustnej, przełyku oraz żołądka. Zastosowanie dziewanny w schorzeniach górnych dróg oddechowym uwarunkowane jest obecnością saponin – nadających właściwości wykrztuśnych. Ułatwi pozbycie zalegającej flegmy, zmniejszy intensywność kaszlu, śluzy zaś złagodzą podrażnienie krtani i gardła.
Jakie jeszcze rośliny pomagają w walce z kaszlem? Sprawdź koniecznie malwę (klik!), sosnę (klik!) i babkę lancetowatą (klik!). A tutaj znajdziecie wpisy o tym, co może pomóc na ból gardła (klik!) i na suche gardło (klik!).
Ponieważ dziewanna to surowiec śluzowy i flawonoidowy, najlepiej korzystać z niej w postaci naparu i syropu.
Do zrobienia naparu z dziewanny: weź ok. 2-3 łyżki rozdrobnionego, suszonego kwiatu dziewanny (możesz wykorzystać zioła kupione w aptekach lub sklepach zielarskich), wsyp do garnka i zalej 0,5 l wrzącej wody. Gotuj ok. 15 minut pod przykryciem, odcedź, ostudź… i gotowe!
Tak przygotowany napar stosuj 3 razy dziennie po jednej szklance. Dla wzmocnienia działania dodaj łyżeczkę miodu i odrobinę soku z cytryny.
Nic tak dobrze nie robi na podrażnione gardło i kaszel jak syrop z dziewanny – spróbujcie sami:
Suszone kwiaty zalej wrzącą wodą, gotuj pod przykryciem 15 minut. Następnie odłóż na 24 h. Na drugi dzień oddziel kwiaty od naparu, dodaj cukru i gotuj 30 minut na wolnym ogniu. Pod koniec dodaj wyciśnięty sok z cytryny, przelej do wyparzonego słoika lub butelki. Zakręć, odwróć do góry nogami do “zaciągnięcią”. Dla pewności, możesz go poddać pasteryzacji.
Tak sporządzony syrop można stosować w kaszlu, chrypce oraz bólu gardła, u dorosłych i dzieci od 12 roku życia 3 – 4 razy dziennie po 5 ml.
Pamiętać, że w ziołolecznictwie często wykorzystuje się mieszanki ziołowe, zawierające kilka surowców roślinnych o podobnym działaniu lub działaniu uzupełniającym się. W tym przypadku dziewanna sprawdzi się w mieszankach z babką lancetowatą, bluszczem, lipą, bzem czarnym, tymiankiem, malw. Zachęcam do komponowania własnych mieszanek.
Niestety, ze względu na brak badań i dowodów przetworów z dziewanny nie powinny stosować dzieci poniżej 12. roku życia a także kobiety ciężarne i karmiące piersią.
***
gatunek: Dziewanna (łac. Verbascum)
rodzina: trędownikowate (łac. Scrophulariaceae)
Panny dziewanny, bo tak lubię je nazywać, w lecznictwie stosowane są trzy: drobnokwiatowa (V. thapsus), wielkokwiatowa (V. densiflorum) i kutnerowata (V. phlomoides). Chociaż są między nimi różnice, to możemy wskazać kilka podobnych cech:
Dziewanna drobnokwiatowa zgodnie z nazwą posiada drobniejsze kwiaty, kutnerowata pokryta jest gęsto kutnerem, czyli małymi włoskami ochronnymi, która można przyrównać do “futerka roślinnego”. Dziewanna wielkokwiatowa, największa z nich, posiada duże, okazałe kwiaty.
Dziewanna, ciekawska i wszędobylska, gdyby mogła – rosłaby wszędzie. Zadowoli się glebą niskiej jakości, nie przeszkadza jej działalność człowieka, czasem wręcz pomaga. Znajdziesz ją na łąkach, nieużytkach, wzgórzach czy nasypach kolejowych. Jedyne miejsca gdzie nie zapuszcza korzeni to mokradła, bagna – wszędzie tam gdzie ciemno i mokro.
Dziewanna sama podpowiada, które jej części warte są wykorzystania – oczywiście są to wyróżniające się, żółte kwiaty – Verbasci flos (czasem określamy je w całości koroną kwiatową). Roślina kwitnie od czerwca do września, chociaż w cieplejszych miejscach do października. Kwiaty rozwijają się kolejno z dołu do góry pędu.
Zbieraj w pełni rozwinięte kwiaty. Rób to koniecznie w suchy i słoneczny dzień – wilgoć nie służy dziewannie i może powodować brunatnienie kwiatów podczas suszenia. Zebrany surowiec susz w ciemnym, przewiewnym miejscu, najlepiej układając go w pojedynczą warstwę. Po ususzeniu przenieść do szczelnego opakowania.
Oczywiście można, chociaż moim zdaniem lepiej wybrać się na spacer w poszukiwaniu roślin do zbioru ze stanu naturalnego – zawsze to pretekst, by ruszyć się z domu! Pamiętaj, że dziewanna to roślina dwuletnia, czyli kwitnie dopiero w drugim roku, więc jeśli zdecydujesz się na sadzenie, to musisz uzbroić się w cierpliwość.
1.Kwiatkowski, S. Rośliny lecznicze ATLAS (str. 101, 102). Arkady. (1993).
2. Ożarowski, A., & Jaroniewski, W. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie (str. 145). Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych. (1987)EMA/HMPC/611537/2016. https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/final-european-union-herbal-monograph-verbascum-thapsus-l-v-densiflorum-bertol-v-thapsiforme-schrad_en.pdf. (dostęp dnia: 09.04.2022)