Jaki jest dla Was zapach Świąt Bożego Narodzenia? Dla mnie zdecydowanie to pomarańcza z goździkami. W zimie, oprócz typowej herbaty z miodem, cytryną i imbirem wprowadziłem ostatnio u siebie modyfikację – do herbaty dodaję miodu, goździków i pomarańczy. Polecam! Przybliżę Wam dzisiaj tą niezwykle aromatyczną przyprawę – przed Wami goździki.
Spis treści
Goździki, poza tym, że wzbogacają naszą kuchnię o niepowtarzalne aromaty, działają także leczniczo. Stosuje się je w dolegliwościach trawiennych, m.in. dyspepsji, wzdęciach czy biegunce – goździki pobudzają wydzielanie soków trawiennych i poprawiają apetyt. Eugenol jest znany z silnego działania antyoksydacyjnego, przeciwzapalnego oraz działa ochronnie na wątrobę – pojawiły się nawet doniesienia, że eugenol skutecznie poprawia stan wątroby w przypadku jej marskości (badanie na zwierzętach). Dodatkowo wspomaga działanie detoksujące wątroby.
Jednym z najistotniejszych działań goździków jest natomiast działanie przeciwbakteryjne. Czy ktoś z Was, po wizycie u dentysty, odczuwał smak goździków przez wiele godzin? To wcale nie były złudzenia smakowe. W stomatologii używa się eugenolu, który działa przeciwdrobnoustrojowo, dezynfekująco oraz miejscowo znieczulająco, co jest szczególnie ważne przy infekcjach jamy ustnej. Stomatolog miesza eugenol z tlenkiem cynku i w ten sposób powstaje lekarstwo, które leczy infekcje w jamie ustnej. Goździki można rzuć, dzięki czemu pozbędziemy się bólu zęba czy bólu gardła.
Nie znalazłem żadnych wytycznych, ile goździków dziennie można rzuć, jednak 2 goździki wystarczą, żeby pozbyć się bólu. Alternatywnie można także skorzystać z gotowych olejków eterycznych goździków, którymi można nasączyć patyczek do uszu i zaaplikować na bolące miejsce lub rozcieńczyć go w wodzie i stosować jako płyn do płukania jamy ustnej. Należy też pamiętać, że nie powinno się stosować goździków dłużej niż 1 tydzień, i że w przypadku przedłużających się dolegliwości koniecznie trzeba zajrzeć do lekarza.
Generalnie goździki uważane są za bezpieczny produkt. Przy używaniu olejku eterycznego goździkowego może pojawić się natomiast podrażnienie skóry, a przy spożywaniu goździków może dojść do wystąpienia reakcji alergicznej.
Przeciwwskazaniem do stosowania goździków jest alergia na którąkolwiek substancję czynną.
Ponieważ nie ma wystarczających dowodów na bezpieczeństwo stosowania goździków w ciąży i w trakcie karmienia piersią, przyszłe mamy powinny powstrzymać się od ich spożywania (tak też twierdzi EMA).
Goździki są bezpieczne, w końcu występują w wielu potrawach podawanych dzieciom. Należy jednak uważać na olejek goździkowy – EMA nie zaleca stosowania olejku goździkowego u dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia – za mało jest danych, które potwierdzałyby bezpieczeństwo. Koniecznie trzeba schować go głęboko i zabezpieczyć przed dziećmi.
***
gatunek: Goździkowiec korzenny lub czapetka pachnąca (łac. Syzygium aromaticum)
rodzina: Mirtowate (łac. Myrtaceae)
Goździki to część rośliny o nazwie goździkowiec korzenny (łac. Syzygium aromaticum) z rodziny mirtowatych. Uprawiany jest przede wszystkim w Indonezji, na Madagaskarze, w Tanzanii, Indiach, na Sri Lance i w Pakistanie.
Przyglądaliście się kiedyś goździkom? Coś Wam przypominają? Otóż okazuje się, że wszystkim znane goździki to nierozwinięte, wysuszone pączki kwiatowe z drzewa goździkowego. Zbierane są ręcznie, dwa razy w roku w szczególnym momencie – kiedy kwiaty są różowo-czerwone i gotowe do otwarcia. Następnie się je suszy – wtedy właśnie nabierają znanego nam brązowego koloru.
Za aromat goździków odpowiada olejek eteryczny, a największą jego zawartość procentową stanowi eugenol, który sprawia, że po zjedzeniu goździków czujemy na języku słodycz i ciepło. Oprócz eugenolu w olejku eterycznym znajduje się także m.in. kariofilen, acetyloeugenol czy salicylan metylu – wszystkie razem tworzą niepowtarzalny, pikantno-drzewno-gorzko-słodki aromat przyprawy. Chyba nie muszę pisać, do czego dodawane są goździki w kuchni – począwszy od pierników, ciast, konfitur, przez kawy, herbaty, na mięsach kończąc. Sky is the limit 😉
Zapytacie zapewne “Co lepsze? Goździk w całości czy mielony?” A ja odpowiem tak: goździki to przyprawa, której aromat opiera się na olejkach eterycznych. Olejki eteryczne są natomiast bardzo ulotne. Po sproszkowaniu goździków ich aromat szybko ulotni się wraz z olejkiem eterycznym. Ot, i cała filozofia. Najlepiej kupić całe goździki i w razie potrzeby je zmielić. I przechowywać je w szczelnym opakowaniu w suchym miejscu – żeby nam nie zwietrzały.
W temacie przypraw – pozwól, że przypomnę, że na Zdrowniku możesz także znaleźć informacje o imbirze (klik!) i o pieprzu czarnym (klik!)
Jeśli szukasz dobrych jakościowo goździków (i w ogóle przypraw), to zapraszam Cię do mojego sklepu, gdzie znajdziesz gotowy zestaw składników na Biały Napar (a w nim m.in. goździki) – wersja mniejsza (klik) i wersja większa (klik)!
Zdrowotności!
Pan Tabletka
1. Alibi, S., Ben Selma, W., Ramos-Vivas, J., Smach, M.A. i in. (2020). Anti-oxidant, antibacterial, anti-biofilm, and anti-quorum sensing activities of four essential oils against multidrug-resistant bacterial clinical isolates. Current research in translational medicine, 68 (2), s. 59–66.
2. European Medicines Agency (2011). Assessment report on Syzygium aromaticum (L.) Merill et L.M. Perry, flos and Syzygium aromaticum (L.) Merill et L.M. Perry, floris aetheroleum. Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). Dostępne na: www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment–report-syzygium-aromaticum-l-merill-et-lm-perry-flos-syzygium–aromaticum-l-merill_en.pdf
3. Farrimond, S. (2018). The Science of Spice, DK. s. 84-85.
4. Gawłowska, A., Halarewicz, A., Jabłoński, J., Bernades-Rusin, M. (2018). Atlas przypraw. Warszawa: Wydawnictwo SBM, s. 84-85.
5. Harb, A.A., Bustanji, Y.K., Almasri, I.M. i in. (2019). Eugenol Reduces LDL Cholesterol and Hepatic Steatosis in Hypercholesterolemic Rats by Modulating TRPV1 Receptor. Scientific report, 9:14003.
6. Markuza-Bienicka, M. (1981). Zioła i przyprawy mojej kuchni. Warszawa: Wydawnictwo Wiatra, s. 42.
7. ORAC Values (2020). Antioxidant Values of Foods & Beverages. Dostępne na: www.superfoodly.com/orac-values/.
8. Pahlow, M. (2007). Zdrowe przyprawy. Wrocław: MedPharm Polska, s. 19.
9. Szaciłło, K., Szaciłło, M. (2018). Przyprawy, które leczą. Warszawa: Wydawnictwo Zwierciadło, s. 124-125.
10. Liu Q, Meng X, Li Y, Zhao CN, Tang GY, Li HB. Antibacterial and Antifungal Activities of Spices. Int J Mol Sci. 2017 Jun 16;18(6):1283. doi: 10.3390/ijms18061283. PMID: 28621716; PMCID: PMC5486105
11. Barboza JN, da Silva Maia Bezerra Filho C, Silva RO, Medeiros JVR, de Sousa DP. An Overview on the Anti-inflammatory Potential and Antioxidant Profile of Eugenol. Oxid Med Cell Longev. 2018 Oct 22;2018:3957262. doi: 10.1155/2018/3957262. PMID: 30425782; PMCID: PMC6217746.
12. https://examine.com/supplements/syzygium-aromaticum/
13. Schilcher H., Dorsch W., wydanie polskie: Fecka I., Ziołolecznictwo w pediatrii, MedPharm Polska 2010